hasil

<ər.>

1. sif. kit. Hüsula gələn, vücuda gələn, ortaya çıxan, törəyən. Hasil etmək – 1) almaq, əldə etmək. İzin hasil edəndən sonra Əhməd içəri daxil olub, . . əl-əl üstə qoyub, salam məqamında durdu. (Nağıl). <Tağı Xudayar bəyə:> Mən indi müsinn adamam, özümə görə də təcrübə hasil eləmişəm. C. Məmmədquluzadə; 2) istehsal etmək. Bu günlər inşaatçılar əsas qüvvələrini enerji hasil edəcək turbinin quraşdırılmasına yönəltmişlər. (Qəzetlərdən). Hasil olmaq – 1) nəticə kimi ortaya çıxmaq, ələ gəlmək. Neçə gün ciddi axtarış getdisə də, bir səmərə hasil olmadı. Ə. H.. <Yaqub:> Əvvəl burada Möhsün bəy çalışırdı. İki il işlədi, bir nəticə hasil olmadı. B. Talıblı; 2) törəmək, vücuda gəlmək, özünü göstərmək. Qılıncdan murad hasil olmadı, əmuda əl atdılar. «Koroğlu». Ana dedim, ürəyimə yanar odlar saçıldı; Ana dedim, bir ürpəriş hasil oldu canımda. M. Müşfiq; 3) yerinə yetmək, həyata keçmək. Hasil oldu Qurbaninin diləyi; Tanımaram nə sultanı, nə bəyi. «Qurbani». <Fitnə:> Oxu, bülbülüm oxu, hasil olsun diləklər. A. Ş.; 4) yetişmək, bitmək. Hər meyvə olur hasil; Zəhmətlə, köməklərlə. A. Ş.. Alınıb-satılan yalnız kənddə hasil olan şeylər və heyvanat qismi idi. Ə. Abasov. Hasilə çatmaq – boya-başa çatmaq. Layla deyim yatınca; Gözlərəm ay batınca; Canım cəzanə gəldi; Sən hasilə çatınca. (Layla). Hasilə gəlmək – 1) bitmək, yetişmək, əmələ gəlmək. Pambıq isə torpaqda bitir, bizim yerlərdə hasilə gəlir. Ə. Vəliyev; 2) hazırlanmaq, hazır olmaq. Plov hasilə gələndən sonra Müşgünaz süfrəni hazırladı. Ə. Vəliyev; 3) yetişdirilmək, hazırlanmaq. <İrəvan darülmüəlliminindən> ancaq otuz, artıq başı qırx nəfərə kimi müəllimlər hasilə gəlibdir. F. K.. Hasili-kəlam köhn. – sözün qısası, xülasə, müxtəsər. <Xarrat:> Hasili-kəlam, bəşər uşaqları heç də nəzər-diqqətə alınmır. T. Ş. S.. Qənaət hasil etmək – bax qənaətə gəlmək («qənaət»də). Zəki Məmmədbağırın xəriflədiyinə qənaət hasil etdi. S. H.. Nə hasil? klas. – nə xeyri? nə olsun? nəticəsi yoxdur. Doğru yola getmədim, nə hasil? Bir mənzilə yetmədim, nə hasil? F.. Yüz il başın yerə döysə, nə hasil; Zahidin bihudə ibadətindən. Q. Z.. // Nəticə kimi ortaya çıxan şey; nəticə, səmərə. Səng şikəst eylədi balü-pərim; Banlamağın hasilini anladım. M. Ə. S..

2. köhn. bax məhsul 1-ci mənada. Cəm edəcək tarlasının hasilin; Bəsləyəcək ailəsin, həm elin. M. Ə. S.. Bir pud buğda əkib əvəzində iki yüz pud hasil alırlarmış. S. H..

3. is. riyaz. Vurma əməlində alınan rəqəm. 2 ilə 3-ün hasili 6-dır.